Από τη Θήβα προς τα Λεύκτρα ο επισκέπτης περνάει τα γραφικά χωριά Λουτουφί και Μελισσοχώρι. Συναντά πρώτα τον αρχαιολογικό χώρο της Εύτρησης σε ένα πλάτωμα μήκους 500μ.

Ολόκληρος ο λόφος ονομάζεται Ακροπόδι από την ονομασία της πηγής, η οποία χρησίμευε για την προμήθεια του οικισμού σε νερό. Η περιοχή είναι μεγάλης αρχαιολογικής σημασίας. Γύρω στον 6ο αιώνα π.Χ υπήρχε ιερό και μαντείο του Απόλλωνα Ευτρησίτη.

Ευρήματα του ιερού έχουν ανασκαφεί, ενώ τα αναθήματα, χάλκινα και πήλινα, χρονολογούνται στον 6ο και 5ο αιώνα. Στην νότια κλιτύ του λόφου υπάρχουν ενδείξεις για την παρουσία άλλου ιερού. Βρέθηκε επίσης νεκροταφείο του 5ου και 4ου αιώνα π.Χ υπήρχε στα βορειοδυτικά του λόφου και ένας τάφος ανεσκάφη.
Κοντά στο νεκροταφείο αποκαλύφθηκε τμήμα αγροικίας ελληνιστικών – ρωμαϊκών χρόνων. Από την αγροικία προέρχονται επιγραφές που είχαν εντοιχιστεί και δυο γλυπτά. Στα βορειοανατολικά του λόφου βρέθηκε τμήμα τείχους, το οποίο οι πρώτοι ανασκαφείς θεώρησαν τμήμα οχυρωματικού περιβόλου. Παράλληλα τμήματα ενός οχυρωματικού περιβόλου εντοπίστηκαν στη νότια κλιτύ του λόφου και ένας πύργος Μεσαιωνικών χρόνων τετράγωνης κάτοψης επέστεφε την κορυφή του λόφου.
Τα ευρήματα από τον αρχαιολογικό χώρο Εύτρησης βρίσκονται στο Αρχαιολογικό Μουσειο Θηβών.

Tα Λεύκτρα ως μικρή πόλη της αρχαιότητας έγιναν γνωστά ύστερα από τη νικηφόρα μάχη των Θηβαίων έναντι των Σπαρτιατών.
Στη κεντρική πλατεία Λεύκτρων βρίσκεται η εκκλησία της Μεταμορφώσεως της Σωτήρος, γύρω από την οποία υπάρχουν μαγαζιά και παραδοσιακές ταβέρνες που προσφέρουν ντόπιες γεύσεις.

Έξω από τα Λεύκτρα βρίσκεται το Τρόπαιο του Επαμεινώνδα. Το τρόπαιο στήθηκε, όπως ήταν η συνήθεια, στο πεδίο της μάχης των Λεύκτρων το 371 π.Χ. από τους Θηβαίους με στρατηγό τον Επαμεινώνδα μετά τη νίκη τους εναντίον των Λακεδαιμονίων. Η αναστήλωση του τρόπαιου έγινε το 1957 από τον καθηγητή Αναστάσιο Ορλάνδο.

Περνώντας κανείς μέσα από το χωριό των Λεύκτρων, οδηγείται μέσα από πλούσια βλάστηση στην παραλία της Λιβαδόστρας που βρέχεται από τη θάλασσα του Κορινθιακού Κόλπου. Η περιοχή, εκτός από φυσικό κάλλος, διαθέτει και ιστορική σημασία. Στην απότομη πλαγιά του βουνού Κορομπίλι είναι κτισμένο οχυρωματικό φρούριο, η Ακρόπολη της Κρεύσιδος. Ερείπια σώζονται έως και σήμερα με επιμελημένους ογκόλιθους της κλασικής εποχής.

Η οικοδόμηση του τείχους της Ακρόπολης είναι ίδια μ’ αυτή του τείχους των Πλαταιών. Από τη θάλασσα της Λιβαδόστρας ανασύρθηκε πριν από μερικές δεκαετίες ο χάλκινος Ποσειδώνας, που βρίσκεται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών. Όχι μακριά από το φρούριο βρίσκεται η εκκλησία του Αγίου Νικολάου κοντά στην οποία υπήρχε πηγάδι με πόσιμο νερό. Σε χαμηλό λόφο απέναντι από την Ακρόπολη της Κρεύσιδος υψώνεται μεσαιωνικός πύργος του 14ου αιώνα.

Φωτογραφίες